ضرورت دوست یابی<\/h1>
وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَی یَدَیْهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا؛ یَا وَیْلَتَی لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَاناً خَلِیلًا؛ لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذّکْرِ بَعْدَ إِذْ جَآءَنِی وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِلْإِنسَانِ خَذُولًا! (فرقان،27-29).
و روزی که ستمکار (مشرک) دو دست خود را (از روی حسرت) به دندانمیگزد و میگوید: ای کاش با پیامبر همراه میشدم. ای وای بر من! کاش فلانی را دوست خود نمیگرفتم. رفیق من بعد از آن که حقّ از طرف خدا برای من آمد، مرا گمراه ساخت. و شیطان هنگام امید، انسان را رها میکند.
مقدمه<\/h1>
اسلام برای دوستی و انتخاب دوست، سفارشهای زیادی دارد و دوستی با افرادی را نا باب را منع و دوستی با خوبان را سفارش نموده است! دوست یابی و دشمن زدایی از منظر قرآن کریم در واژگان چون، خلیل، اولیاء، محبت (یحب) مودت (مودة) می توان جستجو کرد!
معیار شناخت دوست و دشمن!
معیار شناخت دوست دوستداشتن خدا و رسول است!
قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ (آل عمران/31)
الحشر:7 وَ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعِقابِ
الف) دوستی با مردگان<\/h1>
1. پیامبران گذشته
دوستی با خوبان (پیامبران)
وَ مَنْ أَحْسَنُ دِینًا مِّمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ محُْسِنٌ وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَ اتخََّذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا (نساء/125)
2. خاتم پیامبران
الشوری:23 ... قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی...
3. شهدا
یکی از آرزوهای شیعه حضور در صحنه کربلا است! و لذا در زیارت عاشورا میخوانیم که امام معصوم از زبان خود و مردم می گوید: یا لیتنی کنت معکم و افوض وفوضا عظیما!
این روش قرآن برای دوست عالی است که میفرماید: النساء : 73 ... یا لَیْتَنی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظیماً
آیا با مردگان میشود رابطه دوستی بر قرار کرد؟ بلی این به حد یک آرزو هم شده بایستی انجام گیرد؟ النساء : 73 ... یا لَیْتَنی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظیماً
إِنَّ اللَّهَ یحُِبُّ الَّذِینَ یُقَتِلُونَ فیِ سَبِیلِهِ صَفًّا کَأَنَّهُم بُنْیَنٌ مَّرْصُوصٌ(صف/4)
ب) دوستی با زندهها<\/h1>
در دنیا با چه کسانی دوستی کنیم؟
1. رهبران الهی
مردان الهی پاکند و پاکان را بایستی دوست داشت! مانند مراجع چه نسبت بین ما و بین اقای بهجت است و حال آنکه آن را از ته دل دوست داریم؟ این رابطه خدایی است! ولایت فقیه هم همین است چرا ملت امام را دوست داشتند؟ این محبت خدایی است! قرآن کریم نیز میفرماید: مردان الهی دوست داشتنی هستند: (رِجالٌ یُحِبُّونَ)
مردان الهی را از کجا بفهمیم؟ از معیار قرآن! معیار قرآن چیست؟ مسجد خانه خدا خدا مردان الهی سر و کار شان با عبادت و مردم هستند و لذا مسجد هم محل عبادت است و هم محل باز دید از مردم و خانه مستندان میباشد!
التوبة:108 لا تَقُمْ فیهِ أَبَداً لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَی التَّقْوی مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فیهِ فیهِ رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرینَ؛ هرگز در آن (مسجد «ضرار» به عبادت) نایست! آن مسجدی که از روز نخست بر پایه تقوا بنا شده، «قبا» شایستهتر است که در آن (به عبادت) بایستی در آن، مردانی هستند که دوست میدارند پاکیزه باشند و خداوند پاکیزگان را دوست دارد!
2. عدالت پیشگان
خداوند دوستی را از هر کس دریغ نکرده است! (ممتحنه/8) لا یَنْهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذینَ لَمْ یُقاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطینَ؛ خدا شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانی که در راه دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند نهی نمیکند چرا که خداوند عدالتپیشگان را دوست دارد.
3. پرهیزگاران
التوبة : 7 کَیْفَ یَکُونُ لِلْمُشْرِکینَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ إِلاَّ الَّذینَ عاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ فَمَا اسْتَقامُوا لَکُمْ فَاسْتَقیمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقینَ؛ چگونه برای مشرکان پیمانی نزد خدا و رسول او خواهد بود (در حالی که آنها همواره آماده شکستن پیمانشان هستند)؟! مگر کسانی که نزد مسجد الحرام با آنان پیمان بستید (و پیمان خود را محترم شمردند) تا زمانی که در برابر شما وفادار باشند، شما نیز وفاداری کنید، که خداوند پرهیزگاران را دوست دارد!
4. نیکوکاران
المائدة : 93 لَیْسَ عَلَی الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جُناحٌ فیما طَعِمُوا إِذا مَا اتَّقَوْا وَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ثُمَّ اتَّقَوْا وَ آمَنُوا ثُمَّ اتَّقَوْا وَ أَحْسَنُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ؛ بر کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند، گناهی در آنچه خوردهاند نیست (و نسبت به نوشیدن شراب، قبل از نزول حکم تحریم، مجازات نمیشوند) اگر تقوا پیشه کنند، و ایمان بیاورند، و اعمال صالح انجام دهند سپس تقوا پیشه کنند و ایمان آورند سپس تقوا پیشه کنند و نیکی نمایند. و خداوند، نیکوکاران را دوست میدارد
5. متوکلان
آلعمران : 159 فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلینَ؛ به (برکت) رحمت الهی، در برابر آنان [مردم] نرم (و مهربان) شدی! و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو، پراکنده میشدند. پس آنها را ببخش و برای آنها آمرزش بطلب! و در کارها، با آنان مشورت کن! اما هنگامی که تصمیم گرفتی، (قاطع باش! و) بر خدا توکل کن! زیرا خداوند متوکلان را دوست دارد.
6. صابران
آلعمران:146 وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرینَ؛ چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی فراوانی به همراه آنان جنگ کردند! آنها هیچ گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان میرسید، سست و ناتوان نشدند (و تن به تسلیم ندادند) و خداوند استقامتکنندگان را دوست دارد.
دوستی با بدان ممنوع
با چه کسانی دوستی نکنیم؟
1. متکبران
قرآن میفرماید: با متکبران فخر فروش دوستی نکنید زیرا که آنان را خدا دوست ندارد!
(حدید/23) لِّکَیْلَا تَأْسَوْاْ عَلیَ مَا فَاتَکُمْ وَ لَا تَفْرَحُواْ بِمَا ءَاتَئکُمْ وَ اللَّهُ لَا یحُِبُّ کلَُّ مخُْتَالٍ فَخُورٍ؛ این بخاطر آن است که برای آنچه از دست دادهاید تأسف نخورید، و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشید و خداوند هیچ متکبّر فخرفروشی را دوست ندارد!
لقمان:18 وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ؛ (پسرم!) با بیاعتنایی از مردم روی مگردان، و مغرورانه بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبّر مغروری را دوست ندارد.
2. بدگامانان
الحجرات:12 یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخیهِ مَیْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحیمٌ؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمانها گناه است و هرگز (در کار دیگران) تجسّس نکنید و هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به یقین) همه شما از این امر کراهت دارید تقوای الهی پیشه کنید که خداوند توبهپذیر و مهربان است!
3. ستمکاران
الشوری:40 وَ جَزاءُ سَیِّئَةٍ سَیِّئَةٌ مِثْلُها فَمَنْ عَفا وَ أَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَی اللَّهِ إِنَّهُ لا یُحِبُّ الظَّالِمینَ؛ کیفر بدی، مجازاتی است همانند آن و هر کس عفو و اصلاح کند، پاداش او با خداست خداوند ظالمان را دوست ندارد!
4. کافران
الروم:45 لِیَجْزِیَ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْکافِرینَ؛ این برای آن است که خداوند کسانی را که ایمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند، از فضلش پاداش دهد او کافران را دوست نمیدارد!
قرآن به صراحت تمام میفرماید: مومنان حق ندارند کفار را دوستان خوب بر گزیند: لا یَتَّخِذِ الْمُومِنُونَ الْکافِرِینَ أَوْلِیاءَ آل عمران/ 28
5. فاسدان
القصص:77 وَ ابْتَغِ فیما آتاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ لا تَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا وَ أَحْسِنْ کَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْکَ وَ لا تَبْغِ الْفَسادَ فِی الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُفْسِدینَ؛ و در آنچه خدا به تو داده، سرای آخرت را بطلب و بهرهات را از دنیا فراموش مکن و همانگونه که خدا به تو نیکی کرده نیکی کن و هرگز در زمین در جستجوی فساد مباش، که خدا مفسدان را دوست ندارد!
6. مرفحین
القصص:76 إِنَّ قارُونَ کانَ مِنْ قَوْمِ مُوسی فَبَغی عَلَیْهِمْ وَ آتَیْناهُ مِنَ الْکُنُوزِ ما إِنَّ مَفاتِحَهُ لَتَنُوأُ بِالْعُصْبَةِ أُولِی الْقُوَّةِ إِذْ قالَ لَهُ قَوْمُهُ لا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْفَرِحینَ؛ قارون از قوم موسی بود، اما بر آنان ستم کرد ما آن قدر از گنجها به او داده بودیم که حمل کلیدهای آن برای یک گروه زورمند مشکل بود! (به خاطر آورید) هنگامی را که قومش به او گفتند: «این همه شادی مغرورانه مکن، که خداوند شادیکنندگان مغرور را دوست نمیدارد!
7. خیانتکاران
الحج:38 إِنَّ اللَّهَ یُدافِعُ عَنِ الَّذینَ آمَنُوا إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ کُلَّ خَوَّانٍ کَفُورٍ؛ خداوند از کسانی که ایمان آوردهاند دفاع میکند خداوند هیچ خیانتکار ناسپاسی را دوست ندارد!
الأنفال:58 وَ إِمَّا تَخافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِیانَةً فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ عَلی سَواءٍ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْخائِنینَ؛ و هر گاه (با ظهور نشانههایی،) از خیانت گروهی بیم داشته باشی (که عهد خود را شکسته، حمله غافلگیرانه کنند)، بطور عادلانه به آنها اعلام کن که پیمانشان لغو شده است زیرا خداوند، خائنان را دوست نمیدارد!
8. مستبدان و مستکبران
النحل:23 لا جَرَمَ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ ما یُسِرُّونَ وَ ما یُعْلِنُونَ إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْتَکْبِرینَ؛ قطعاً خداوند از آنچه پنهان میدارند و آنچه آشکار میسازند با خبر است او مستکبران را دوست نمیدارد!
9. سرکشان
الأعراف:55 ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدینَ؛ پروردگار خود را (آشکارا) از روی تضرّع، و در پنهانی، بخوانید! (و از تجاوز، دست بردارید که) او متجاوزان را دوست نمیدارد!
10. اسراف گران
الأعراف:31 یا بَنی آدَمَ خُذُوا زینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفینَ؛ ای فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید! و (از نعمتهای الهی) بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمیدارد!
11. اشاعه کنندگان فحشاء
النساء:148 لا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَنْ ظُلِمَ وَ کانَ اللَّهُ سَمیعاً عَلیماً؛ خداوند دوست ندارد کسی با سخنان خود، بدیها (ی دیگران) را اظهار کند مگر آن کس که مورد ستم واقع شده باشد. خداوند، شنوا و داناست!
12. یهودیان
یهودیان نسبت به دیگر مکاتب الهی دشمنی اشکار و به اسلام و مسلمانان دارند! و لذا قرآن کریم دوستی با آنان را منع کرده است! دشمنی یهودیان با اسلام و مسلمانان از روی دانایی است!
المائدة:82 لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَةً لِلَّذینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَ الَّذینَ أَشْرَکُوا وَ لَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ قالُوا إِنَّا نَصاری ذلِکَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسینَ وَ رُهْباناً وَ أَنَّهُمْ لا یَسْتَکْبِرُونَ؛ بطور مسلّم، دشمنترین مردم نسبت به مؤمنان را، یهود و مشرکان خواهی یافت و نزدیکترین دوستان به مؤمنان را کسانی مییابی که میگویند: «ما نصاری هستیم» این بخاطر آن است که در میان آنها، افرادی عالم و تارک دنیا هستند و آنها (در برابر حق) تکبّر نمیورزند.
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکُمْ أَوْلِیاءَ ممتحنه/ 1)
الَّذِینَ یَتَّخِذُونَ الْکافِرِینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُومِنِینَ أَ یَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلّهِ جَمِیعاً (نساء/ 139)
13. وهابیت
وهابیت همانند یهودیان نسبت به اسلام دشمنی دارند منتها دشمنی و کفر آنان از روی نادانی است! پس هر دو خطر ناک است! و جالب این است که این دو دسته امروزه دست به دست هم داده بر علیه اسلام چه نسبت به شیعه و چه نسبت به اهل سنت دشمنی خویش را به حد آشکار رسانده اند.
التوبة:97 الْأَعْرابُ أَشَدُّ کُفْراً وَ نِفاقاً وَ أَجْدَرُ أَلاَّ یَعْلَمُوا حُدُودَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلی رَسُولِهِ وَ اللَّهُ عَلیمٌ حَکیمٌ؛ بادیهنشینان عرب، کفر و نفاقشان شدیدتر است و به ناآگاهی از حدود و احکامی که خدا بر پیامبرش نازل کرده، سزاوارترند و خداوند دانا و حکیم است!
الف) دوستی در قالب هم خون و همکیش<\/h1>
1. دوستان ناباب ولو اینکه هم خون انسان باشند
داستان برادران یوسف اگر در شناخت کسی به تردید افتادید، به دوستانش بنگرید که چه افرادی هستند: «فانظروا الی خُلَطائه» «1» * تنهایی، از رفیق بد بهتر است. «2»
2. داستان پسر نوح هود آیات 40 تا 46
3. پدران و مادران که تمایل به کفر دارند حق دوستی ندارند: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا آباءَکُمْ وَ إِخْوانَکُمْ أَوْلِیاءَ إِنِ اسْتَحَبُّوا الْکُفْرَ عَلَی الایمانِ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ فَأُولئِکَ هُمُ الظّالِمُونَ (توبه/23)
4. دوستان بد این گونه شناخته میشوند: إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اللّهِ یُکْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ (نساء/140) (یا محمد) از قوم و جماعتی که به خداوند تعالی و روز آخرت ایمان آورده باشند قومی را نخواهی یافت که دشمنان خداوند تعالی و پیغمبران او را دوست بدارند این امر از مؤمنین صادر نمیشود اگر چه دشمنان، پدران یا پسران و یا برادران و یا اقربای دیگر مؤمنین باشند شخص مؤمن دشمن خدا را دوست نمیدارد، در قلب چنین مؤمنین، خداوند تعالی ایمان را راسخ و ثابت نموده از طرف خود به وسیله قوه روحانی آنها را مؤید و منصور قرار داده است و لذا در دنیا همیشه به دشمنان خود غالب میشوند (احوال مؤمنین در صدر اسلام از این قبیل بود) در آخرت هم خداوند تعالی آنها را به چند جنت که از زیر درختان و قصور آنها نهرها جاری میشود داخل میسازد در آن جنات همیشه بوده از آنجا خارج نمیشوند خداوند تعالی از آنها راضی میشود و آنها هم به رسیدن اجر و ثواب بزرگ از خداوند تعالی راضی میشوند، قشون خداوند تعالی فقط این قبیل مؤمنین هستند (یا محمد) با خبر باش که قشون خداوند تعالی البته به دشمنانشان غالب شده از رستگارانند.
سبک حجاب در قرآن کریم
سبک حجاب در قرآن مجید، در دو سوره از سورههای نور و احزاب طرح شده است!
(سوره نور آیه 30 تا 33)
1. مردان و حجاب
سبگ قرآن کریم در حجاب این است که مردان در حجاب بایستی پیش قدم باشند! دلیل آن روشن است زیرا که محدودهر حجاب برای مردان اندک است! و لذا قرآن کریم ابتدا مردان را مورد خطاب قرار داده و فرموده است: (قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَارِهِمْ....(نور/30)
در حدیثی میخوانیم: تمام چشمها در قیامت گریان است مگر سه چشم: چشمی که از ترس خدا بگرید و چشمی که از گناه بسته شود و چشمی که در راه خدا بیدار بماند. «3» پیامبر اکرم (صلوات اللَّه علیه) فرمود: «النظر سهم مسموم من سهام ابلیس فمن ترکها خوفا من الله اعطاه الله ایمانا یجد حلاوة فی قلبه» «3» نگاه بد تیری از تیرهای مسموم شیطان است که هر کس از ترس خدا چشم خود را فرو بندد خداوند به او ایمانی میدهد که از درون خویش شیرینی و مزهی آن را احساس میکند.
1. اعضا و زنا
هر عضوی از بدن زنای خاص خود را دارد! و لذا زنای چشم، نگاه به نا محرم است! و قرآن روی آن تکیه کرده و اهل ایمان را از چشم چرانی بر حذر داشته است: (قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَارِهِمْ....(نور/30) وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَرِهِنَّ... (نور/31) نکته جالبی که در این آیات به چشم میخورد این است که ابتدا خطاب قرآن متوجه مردان است و این امر حکای از این نکته است که مردان بیشتر از زنان به این عمل زشت ممکن است دچار شوند. (قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَارِهِمْ....(نور/30) دوم، قرآن میخواهد این ذهنیت را نیز نگاه ها دور کند که حجاب تنها وظیفه زنان نیست! مرد و زن بایستی حجاب داشته باشد! این هم حفظ تساوی میان مرد و زن است که قرآن آن را مراعات کرده است و تلیغات شوم دشمن که جهان غرب باشد را خنثی کرده است! زیرا آنان اسلام و قرآن را به نقض حقوق بشر متهم میکنند.
2. برخی گناهان کمش زیاد است!
همانند نگاه کردن به نا محرم هر چند برنامه یک عضوی ریز از اعضای بدن است اما خطرش زیاد است! و خطر آن رسیدن به زنا است که قرآن میفرماید:نزیدک آن نشوید چه رسد به آنکه آن را انجام بدهید! (وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنی إِنَّهُ کانَ فاحِشَةً وَ ساءَ سَبیلاً! (الإسراء/32)
با اینکه خداوند در قرآن به عدد رکعتهای نماز و طواف اشاره نکرده و بیان مقدار و نصاب زکات و بسیاری از مسائل دیگر را به عهدهی پیامبر اکرم (صلوات اللَّه علیه) گزارده، ولی در مسائل خانوادگی و تربیتی و مفاسد اخلاقی به ریزترین مسائل پرداخته است.
2. حفظ حجاب
پوشش، که نام آن را حجاب است برای مردان نیز واجب است. «یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ»
منظور از" حفظ فرج" به طوری که در روایات وارد شده است پوشانیدن آن از نگاه کردن دیگران است، در حدیثی از امام صادق ع میخوانیم: کل آیة فی القرآن فیها ذکر الفروج فهی من الزنا الا هذه الایة فانها من النظر؛ هر آیهای که در قرآن سخن از حفظ فروج میگوید، منظور حفظ کردن از زنا است جز این آیه منظور از آن حفظ کردن از نگاه دیگران است" «1».
محدوده حجاب برای مردان با محدوده حجاب برای زنان متفاوت است! حد وجوب حجاب شرعی که میتوان با آن نماز و عبادت کرد برای مردان از ناف تا زانو حجاب محسوب میشود و برای زنان تمام بدن حجاب باید داشته باشد مگر مقداری از صورت و کمی از مچ دستها و ساق پا البته تعیین محدویت حجاب برای مردان و زنان در قرآن نیامده آن را سنت که قول، فعل، تقریر معصوم میباشد بیان کرده است و لذا قرآن به صورت کلی خطاب به مردان و زنان فرموده فروج خویش را حفظ کنید: (وَ یحَْفَظُواْ فُرُوجَهُمْ، نور/30) (وَ یحَْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ؛ (نور/31)
3. پاکدامنی و مرد
(فلسفه حفظ حجاب)
قرآن کریم پس از دوری از چشم چرانی و مراعات حجاب، به فلسفه آن اشاره کرده که عبارت باشد از پاک دامنی! و لذا میفرماید: اگر انسان خواه مردم و خواه زن حجاب داشته باشد این روش و سبک برای آنان بهترین است: (ذَالِکَ أَزْکیَ لهَُمْ... (نور/30) در ادامه میفرماید:زیرا که خداوند از کردار و گفتار انسان، آگاه و با خبر است: (...ِنَّ اللَّهَ خَبِیرُ بِمَا یَصْنَعُونَ؛ (نور/30)
4. شک پوشی؟ یا بی حجابی؟
طرح قرآن در پوشاک ابتدای روی شک، زیبا آمده است! یا بَنی آدَمَ خُذُوا زینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفینَ (اعراف/31) غربیها و بازاریها و تولیدیهای غیر اسلامی و دینی به این قانون عمل کرده به خاطر دنیایاشان! و لذا نتیجه گرفته اند! مردم فطرتا دنبال لباس شک و زیبا است! و آن را هر کجا یافت میخرند. و دلیل اینکه برخی مدلهای اسلامی خوب جا نیافتاده است کم توجهی به خواسته مردم است که همان شک پوشی باشد.
و لذا قرآن کریم در سبک حجاب نمیگوید خوب نپوشید بلکه خوبیها را به نامحرامان نشان ندهید! وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا؛
حال آنکه زینت چیست؟ بین مفسرین اخلاف است!
1. (اندام زیبای زن) گرفتهاند، در حالی که کلمه" زینت" به این معنی کمتر اطلاق میشود.
2. بعضی دیگر آن را به معنی" محل زینت" گرفتهاند، زیرا آشکار کردن خود زینت مانند گوشواره و دستبند و بازوبند به تنهایی مانعی ندارد، اگر ممنوعیتی باشد مربوط به محل این زینتها است، یعنی گوشها و گردن و دستها و بازوان.
3. بعضی دیگر آن را به معنی خود" زینت آلات" گرفتهاند منتها در حالی که روی بدن قرار گرفته، و طبیعی است که آشکار کردن چنین زینتی توام با آشکار کردن اندامی است که زینت بر آن قرار دارد.
5. طرح حجاب!
قرآن کریم در قسمت اول فرمود: وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا! در مرحله عمل مردم را سرگردان و بیبرنامه به حال خودشان رها نمیکند و بلکه فورا طرح میدهد و طرح آن این است که: مسلمان بایستی پوشش اسلامی داشته باشند! (وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیُوبِهِنَّ) بنابراین، قرآن صرفا منع نمیکند راهنمایی هم میکند. خیلیها است که اشکال زیاد میکند اما وقتی به او گفته شود شما چه طرح دارید؟ میماند! روش قرآن این است هر گاه از چیزی منع کرد روش بهتر آن را و یا جاگزین آن را فورا پیشنهاد میدهد!
بررسی واژگان!
" خَمَرَ" جمع" خِمار" (بر وزن حجاب) در اصل به معنی پوشش است، ولی معمولا به چیزی گفته میشود که زنان با آن سر خود را میپوشانند (روسری)
" جیوب" جمع" جیب" (بر وزن غیب) به معنی یقه پیراهن است که از آن تعبیر به گریبان میشود و گاه به قسمت بالای سینه به تناسب مجاورت با آن نیز اطلاق میگردد.
6. حجاب و آزادی
قرآن چقدر دقیق است! یک حکم بنام حجاب آنهم در حد رو سری، ارائه کرده فورا پس آن این آزادیها را برای انسان قائل شد! وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا
1. همسران (لِبُعُولَتِهِنَّ)
2. پدران (نسبی) (أَوْ ءَابَائهِنَّ)
3. پدران (سببی) (أ َوْ ءَابَاءِ بُعُولَتِهِنَّ)
4. فرزندان اصلی، (أَوْ أَبْنَائهِنَّ
5. فرزندان فرعی (أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ)
6. برادران (أَوْ إِخْوَانِهِنَّ) نکته: برادران شوهر به برای زن برادر محرم نیستند!
7. پسران برادر (أَوْ بَنیِ إِخْوَانِهِنَّ
8. پسران خواهر (أَوْ بَنیِ أَخَوَاتِهِنَّ
9. زنان مسلمان و هم کیش: أَوْ نِسَائهِنَّ) نکته1: زن، زینت خود را تنها به زنان مسلمان میتواند نشان دهد و نزد زنان کفّار باید خود را بپوشاند. «نِسائِهِنَّ» یعنی زنان خودی و مسلمان نه بیگانه. نگاه 2:مردم میتواند بدون شهوت به زینتها و موی زن مشرک و کفار نگاه کنند!
10. بردگان و کنیزکان (أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ)
11. سالخوردگان و سفیهان (أَوِ التَّابِعِینَ غَیرِْ أُوْلیِ الْارْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ)
12. کودکان غیر ممیز! (أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُواْ عَلیَ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ)
7. خودنمایی ممنوع
و بالآخره چهارمین حکم را چنین بیان میکند:" آنها به هنگام راه رفتن پاهای خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانیشان دانسته شود" (و صدای خلخالی که بر پا دارند به گوش رسد) (وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ)
برخیها (چه مردان و چه زنان) طوری لباس میپوشند که از دور نماینگر طینت ناپاک آنان است! قرآن میفرماید! این روش و این خود نمایی چون نمایانگر انحراف فکری است درست نیست لذا از آن منع کرده است؟
8. حجاب محدودیت است یا مصونیت؟
نگاه به حجاب و دستورات الهی بایستی درست شود برخی میپندارند که حجاب نوعی در بند کشیدن است! و اسیر کردن زن است! و برای اینکه زن را محدود کند و جلوی ازادی او را بگیرد حجاب وضع کرده است! این نگاه نگاه غلط است! زیرا منشأ این دیدگاه یا جهل است یا غرض و مرضی در کار است!
برخی جاهل اند خیال میکنند که حجاب را برای زنان مردان مسلمان وضع کرده است زیرا که میخواستند زنان را در بند بکشند و بهترین راه را حجاب دانستند و لذا آن را قانونمند کرده اند! این نگاه معلوم میشود که جاهلانه است وضع حجاب مربوط به قانون اساسی کشور های اسلامی نیست بلکه حجاب یک قانون الهی است و لذا فرق است بین قانون اساسی و قانون الهی! در قانون الهی حتی پیامبران حق دخالت ندارند! اما در قانون اساسی حتی مردم عادی حق انتخاب دارند! چه رسد به نخبگان!
برخی مغرضانه سخن میگویند و آنان خوب میدانند که حجاب مصونیست است نه محدودیت و لذا عمدا آن را محدویت میشمارد تا با حکم خدا مخالفت کنند! و دستوران اسلام و قرآن را خشن جلوه دهند!
قرآن کریم میفرماید: ای اهل ایمان بدانید که حفظ حجاب رستگاری، عین ازادی! و مطابق فطرت زن است: وَ تُوبُواْ إِلیَ اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکمُْ تُفْلِحُون؟ (نور/31)
9. طرح ازدواج و پیشگیری از بیحجابی
این یک قانون علمی اجتماعی اشت که (مبارزه منفی) بدون (مبارزه مثبت) مؤثر نخواهد افتاد. به تعبیر امروزی منفگرایی و یا مثبتگرای بتنهای مشکل را حل نمیکند دو تا کنار هم مکمل است!
و لذا قرآن کریم در طرح دومش برای جلو گیری از بیحجابی ازدواج را مطرح میکند: (وَ أَنکِحُواْ الْأَیَامَی مِنکمُْ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکمُْ وَ إِمَائکُمْ؛ مردان و زنان بیهمسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را)
البته همگام میدانند ازدواج امر اختیاری و آزادی است! یعنی بایستی با خواسته اصلی پسر و دختر بایستی انجام شود و زور و مراسمهای قومی و فامیلی نبایستی ازادی آنان را به خطر بیندازد! و لذا این امر به ازدواج امر به واسطهها و مقدمات ازدواج است! و لذا امیر المومنین (ع) فرموده است: افضل الشفاعات ان تشفع بین اثنین فی نکاح حتی یجمع اللَّه بینهما؛بهترین شفاعت آن است که میان دو نفر برای امر ازدواج میانجیگری کنی، تا این امر به سامان برسد!
10. مخارج و مصراف ازدواج
وقتی میگویم قرآن طرح سبک زندگی دارد بدین معنا است که قرآن به همه ابعاد زندگی انسان توجه ندارد! درست است که قرآن دستور ازدواج داده اما این را هم خوب میداند که ممکن است برخی توانایی مالی و اقتصادی نداشته باشند! تکلیف اینان چیست؟ اینجا خودش وارد صحنه شده و هزینهها را ضمانت کرده است! (إِن یَکُونُواْ فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ (نور/32)
آیات اضافی
وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لَا یجَِدُونَ نِکاَحًا حَتیَ یُغْنِیهَُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَ الَّذِینَ یَبْتَغُونَ الْکِتَابَ مِمَّا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ فَکاَتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِیهِمْ خَیرًْا وَ ءَاتُوهُم مِّن مَّالِ اللَّهِ الَّذِی ءَاتَئکُمْ وَ لَا تُکْرِهُواْ فَتَیَاتِکُمْ عَلیَ الْبِغَاءِ إِنْ أَرَدْنَ تحََصُّنًا لِّتَبْتَغُواْ عَرَضَ الحَْیَوةِ الدُّنْیَا وَ مَن یُکْرِههُّنَّ فَإِنَّ اللَّهَ مِن بَعْدِ إِکْرَاهِهِنَّ غَفُورٌ رَّحِیمٌ(33)
احزاب
1. تفاوت حجاب زنان مسلمان با زنان غیر مسلمان
از منظرسبک حجاب در قرآن، میان حجاب زنان مسلمان و با زمان غیر مسلمان تفاوت است! زن مسلمان منزلت بالاتر و اعتقاد بالاتر و منسوب به خدا و رسول و ائمه هستند و لذا حرمتخدا، رسول و ائمه را بایستی حفظ کنند و لذا لازمه حفظ حرمت آنان حفظ حجاب زن مسلمان است.
قرآن به عنوان نمونه برای زنان پیامبر موقعیتی ویژهای قائل است! و آنان را از طبقه عموم زنان مسلمان بالاتر و دارای موقعیت بهتر میداند (یَنِسَاءَ النَّبیِِّ لَسْتنَُّ کَأَحَدٍ مِّنَ النِّسَاءِ؛ ای زنان پیامبر شما مثل زنان دیگر مومنان نیستید! (احزاب/32) از آنجا که و منسوب به پیامبر هستید دراای موقعیت اجتماعی بالاتر قرار دارید. و به همین منظور خداوند ازدواج زنان پیامبر را پس از مرگ پیامبر برای عموم اهل ایمان حرام کرده و زنان و زنان پیامبر (ص) برای مومنان به منزله مادران آنان میباشد: (وَ أَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتهُُم؛ همسران پیامیر مادران مومنان میباشند (احزاب/6) آن گونه که ازدواج با مادران حرام است نکاح با زنان پیامبر (ص) نیز حرام است!
خداوند پس از آنکه برای زنان پیامبر (ص) موقعیتی خاصی قائل شده و درجه بالای برای آنان در نظر گرفته است به همان اندازه برای آنان عذاب در نظر دارد و لذا گفته است: (یا نِساءَ النَّبِیِّ مَنْ یَأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ یُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَیْنِ وَ کانَ ذلِکَ عَلَی اللَّهِ یَسیراِّ (احزاب/30)
2. حجاب و رفتار
خداوند برای حفظ موقعیت زنان پیامبر و جلو گیری از سوی استفاده مردم از موقعیت زنان پیامبر دستور ویژهای برای زنان پیامبر قائل شده است و آن خانه نشینی است و لذا به آنان فرموده است: (وَ قَرْنَ فیِ بُیُوتِکُنَّ؛ (احزاب/33)
یک زن پیامبر (عایشه) وارد اجتماع و عالم سیاست شد چه بلوای که بر پا نکرد و با امام زمان و خلیفه پیامبر به ستیز و جنگ پرداخت و این سوی استفاده زنان پیامبر از موقعیت اجتماعی میان مومنان است!
امروزه بازاریان برای جلب مشتری و سود بیشتر از ناموس مردم سوی استفاده میکنند دختران را با ارایش ویژه و بی حجابی به عنوان خدمتکار استخدام میکنند و این سوی استفاده با آن سوی استفاده که در معرض دید و هرزه گری قرار میدهد چه تفاوت دارد؟
3. حجاب در گفتار
قرآن به زنان پیامبر (ص) میفرماید: مواظب سخن گفتن تان باشید و اگر میخواهید تقوا پیشه کنید با مردان نا محرم نازک، با ناز و کرشمه سخن نگوید زیرا کسی که در قلبش ناخوشی فسق و فجور باشد به شما طمع کرده به خیال بد میافتد. بلکه از روی عرف و عادت (و متین و درست) با آنها سخن گویید به طوری که به شما دل نبندد: (إِنِ اتَّقَیْتنَُّ فَلَا تخَْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فیِ قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفًا (احزاب/32)
این ایه نشان از حفط حجاب در قالب گفتار است زنان مسلمان بایستی در حفظ حجاب از هر جهت بکوشند! چه گفتار! چه رفتار! چه عمل! چه ظاهر! و چه باطن!
4. حجاب و تقلید از بیگانه
سبک حجاب قرآن این است که تقلید از بیگانه و رواج فرهنگ بیگانه را رد میکند و با آن مباره میکند و لذا زنان پیامبر (ص) را به سبک زنان زمان جاهلی منع کرده و آن فرهنگ را قبول نکرده است و فرموده است: ای زنان پیغمبر! موقع خارج شدن از منزل مانند زنان دوره جاهلیت قبل از اسلام به خود زینت نداده برای مردان ظاهر نشوید؛ وَ لَا تَبرََّجْنَ تَبرَُّجَ الْجَهِلِیَّةِ الْأُولیَ؛ (احزاب/33)
آیات اضافی سوره احزاب
لَّا یحَِلُّ لَکَ النِّسَاءُ مِن بَعْدُ وَ لَا أَن تَبَدَّلَ بهِِنَّ مِنْ أَزْوَاجٍ وَ لَوْ أَعْجَبَکَ حُسْنهُُنَّ إِلَّا مَا مَلَکَتْ یَمِینُکَ وَ کاَنَ اللَّهُ عَلیَ کلُِّ شیَْءٍ رَّقِیبًا (احزاب/52)
...وَ إِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَسَْلُوهُنَّ مِن وَرَاءِ حِجَابٍ ذَالِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ وَ مَا کاَنَ لَکُمْ أَن تُؤْذُواْ رَسُولَ اللَّهِ وَ لَا أَن تَنکِحُواْ أَزْوَاجَهُ مِن بَعْدِهِ أَبَدًا إِنَّ ذَالِکُمْ کَانَ عِندَ اللَّهِ عَظِیمًا (احزاب/53)
لَّا جُنَاحَ عَلَیهِْنَّ فیِ ءَابَائهِِنَّ وَ لَا أَبْنَائهِنَّ وَ لَا إِخْوَانهِِنَّ وَ لَا أَبْنَاءِ إِخْوَانهِِنَّ وَ لَا أَبْنَاءِ أَخَوَاتِهِنَّ وَ لَا نِسَائهِنَّ وَ لَا مَا مَلَکَتْ أَیْمَنهُُنَّ وَ اتَّقِینَ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ کاَنَ عَلیَ کلُِّ شیَْءٍ شَهِیدًا (احزاب/55)
یَأَیهَُّا النَّبیُِّ قُل لّأَِزْوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیهِْنَّ مِن جَلَبِیبِهِنَّ ذَالِکَ أَدْنیَ أَن یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَ کاَنَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا (احزاب/59)
کاپیتولاسیون (Capitulation) از کلمه capitulate و به معنای شرط گذاشتن و در لغت به معنای سازش و تسلیم است و برقراردادهایی اطلاق میشود که به موجب آن اتباع یک دولت در قلمرو دیگر مشمول قوانین کشور خود میشوند و آن قوانین توسط کنسول آن دولت در محل اجرا میشود. به همین جهت در فارسی به آن «حق قضاوت کنسولی» میگویند این قراردادها اغلب میان دولتهای اروپایی با دولتهای آسیایی و آفریقایی بسته میشوند زیرا اروپاییان دادگاهها و مؤسسات قضایی این کشورها را قادر به حمایت کافی از اتباع خود نمیدانستند.
سابقه کاپیتولاسیون در ایران به شکست ایران از روسیه و تحمیل پیمان ترکمانچای بر میگردد پس از انقلاب 1917م روسیه و پیمان دوستی ایران و شوروی (1921م) مفاد مربوط به کاپیتولاسیون لغو گردید.
در مهرماه 1343 قانونی از مجلس شورای ملی گذشت که براساس آن به نظامیان آمریکایی مأمور در ایران و وابستگانشان مصونیت سیاسی اعطا میشد و کلیه مستشاران آمریکایی در ارتش از حیطه قانون ایران برکنار میشدند. به طوریکه اگر آنان مرتکب جرم و جنایتی در ایران میگردیدند در دادگاههای ایران جوابگو نبودند. وزارت دفاع آمریکا مدتها بود که ایران را برای بستن چنین قراردادی تحت فشار گذاشته بود.
امام خمینی که از حضور مستشاران نظامی و امنیتی آمریکایی در ایران آگاهی داشت و از تصویب کاپیتولاسیون نیز اطلاع یافته بود تصمیم گرفت تا این توطئه بزرگ و ننگین را افشا کند از اینرو در حالیکه رژیم میکوشید تا با برگزاری تبلیغاتی پر زرق و برق جشن چهارم آبان 1343هـ . ش مصادف با چهل و پنجمین سالروز تولد شاه مسأله کاپیتولاسیون را به فراموشی سپارد، امام خمینی سخنرانی خود را در همان روز ایراد و در همه جا منتشر نمود وی در این سخنرانی ابتدا با انا… و اناالیه راجعون شروع کرده و روز قبولی کاپیتولاسیون را روز عزای ملت نامگذاری کردند و دولت و مجلسیان ایران را نوکران آمریکا نامیدند و قدرتهای شرق و غرب را محکوم کرده و جمله مشهور خود «آمریکا از انگلیس بدتر انگلیس از آمریکا بدتر، شوروی از هر دو بدتر، همه از هم بدتر، همه از هم پلیدتر، لکن امروز سر و کار ما با آمریکاست را ادا کردند و همچنین امام در اعلامیهای تصویب لایحه کاپیتولاسیون را «سند بردگی ملت ایران» و «اقرار رژیم به مستعمره بودن ایران و ننگینترین و موهنترین تصویب نامه غلط دولتهای بیحیثیت» نامید و نسبت به سوء استفادههای ناشی از آن هشدار داد.
این اعلامیه در تهران و برخی شهرهای کشور پخش شد و تعداد زیادی از آن در خانههای آمریکائیان ساکن تهران انداخته شد.
9 روز پس از سخنرانی در نیمه شب 13 آبان صدها کماندو منزل امام را در قم محاصره و ایشان را دستگیر و شبانه به تهران منتقل کردند و با یک هواپیمای باری و به همراه دو مأمور امنیتی به ترکیه تبعید کردند و مدتی بعد حاج آقا مصطفی فرزند ارشد امام نیز به همان تبعیدگاه فرستاده شد و بعد از 11 ماه به دلیل اعتراضات مجامع روحانی ایران و عراق به عراق تبعید شد و به مدت 13 سال و تا 5 ماه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در آن کشور به سر برد.
اندکی بعد از کاپیتولاسیون، آمریکاییها مبلغ 200 میلیون دلار حرام برای خرید تسلیحات از آمریکا در اختیار رژیم شاه گذارند. محافل سیاسی ایران این وام را پاداش آمریکا به شاه در قبال تصویب کاپیتولاسیون به شمار آورند.
.: Weblog Themes By Pichak :.